سلام و عرض ادب.
نقش های تبعی نقش هایی هستند که تابع نقش دستوری پیش از خود هستند. این نقش ها عبارتند از:
1. بدل (مثال1 : علی ،برادرمن، در مسابقه ی تنیس نفر اول شد.) در این مثال، علی در جمله نهاد است و برادر من بدل از نهاد. از نظر دستوری (علی، برادرمن ) نهاد است.
مثال 2: (فردوسی ، شاعر حماسه سرای ایرانی ، را می شناسیم؟) در این مثال فردوسی مفعول است و شاعر حماسه سرای ایرانی بدل از مفعول. یعنی کلا : فردوسی شاعر حماسه سرای ایران، مفعول است. و به همین ترتیب هر کدام از نقش های جمله که بدل بگیرند، با بدل نقش مشترک دارند.
2. معطوف. گروه واژه ای که به وسیله ی حرف « و» به گروه واژه ی قبل خود اضافه می شود، نقش مشترک ایجاد می کند.
مثال1: باد و باران چهره ی درختان را زیباتر کرده بود. باد در این مثال نهاد است و باران معطوف به نهاد. در نتیجه هر دو نهاد هستند.
مثال 2: پیرمرد، کوچه های خاکی و قدیمی روستا را می پیمود.خاکی، صفت و قدیمی، معطوف به صفت است.پس هر دو نقش مشترک دارند.
3. تکرار: وقتی واژه یا گروه واژگانی را در جمله تکرار کنیم و نقش آنها تغییر نکند تبعی محسوب می شود. مثال1: پدر آمد. پدر ، پدر خارج از جمله همان نهاد است که تکرار شده است.
مثال 2. این حرکت شما خوب بود، خوب. خوب مسند است و خوب دوم تکرار همان مسند.
اما روش سوال دادن در امتحان همیشه کار بردی است. یعنی تشخیص نقش های تبعی در جمله.
